«ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ» - երգ, խոսք՝ ՎԱՀԱՆ ԹԵՔԵՅԱՆԻ Դաշնակահար` ԱՆԱՀԻՏ ՄԵ...

Կիլիկիա
(Խօսք՝ Նահապետ Ռուսինեան, երաժշտութիւն՝ Գաբրիէլ Երանեան, երգասաց՝ Արմենակ Շահմուրատեան)

Երբոր բացուին դռներն յուսոյ
Եւ մեր երկրէն փախ տայ ձմեռ.
Չքնաղ երկիրն մեր Արմենիոյ՝
Երբ փայլին իւր քաղցրիկ օրեր.
Երբոր ծիծառն իւր բոյն դառնայ,
Երբոր ծառերն հագնին տերեւ.
Ցանկամ տեսնել զիմ Կիլիկիա,
Աշխարհ՝ որ ինձ ետուր արեւ։

Տեսի դաշտերը Սիւրիոյ,
Լեառն Լիբանան եւ իւր մայրեր.
Տեսի զերկիրն Իտալիոյ,
Վենետիկ եւ իւր կոնտոլներ.
Կղզի նըման չիք մեր Կիպրեայ,
Եւ ոչ մէկ վայր է արդարեւ
Գեղեցիկ քան զիմ Կիլիկիա,
Աշխարհ՝ որ ինձ ետուր արեւ։

Հասակ մը կայ մեր կենաց մէջ՝
Ուր ամենայն իղձ կ՚աւարտի,
Հասակ մը՝ ուր հոգին ի տենչ
Յիշատակաց իւր կարօտի.
Յորժամ քնարն իմ ցրտանայ,
Սիրոյն տալով վերջին բարեւ,
Երթամ ննջել յիմ Կիլիկիա,
Աշխարհ՝ որ ինձ ետուր արեւ։
Նահապետ Ռուսինեան ծնած է 1819-ին Կեսարիոյ գաւառի Էֆքէրէ գիւղին մէջ։ Նախնական կրթութիւնը գիւղական դպրոցին մէջ ստանալէ ետք, 1828-ին ընտանեօք կը գաղթեն Պոլիս եւ կը հաստատուին Սկիւտարի մէջ։ 1840-ին կը մեկնի Փարիզ՝ համալսարանական կրթութիւն ստանալու համար, եւ 1849-ին կը տիրանայ բժշկական վկայականի։ 1851-ին կը վերադառնայ Պոլիս եւ իր մասնկացութիւնը կը բերէ Օսմանեան կայսրութեան հայոց Ազգային Սահմանադրութեան մշակման աշխատանքներուն։ Ռուսինեան անձնական բժիկն էր օսմանեան բարձրաստիճան պաշտօնակատար՝ Մեհմէտ Ֆուատ փաշայի, որ թանզիմաթի ժամանակաշրջանին գլխաւոր բարեփոխականներէն էր։ Խրիմի պատերազմի (1853-1856) տարիներուն ան Ֆուատ Փաշային կ՚ընկերանայ յունական ճակատին վրայ։ Իսկ 1860-ին, Ֆուատ Փաշան յատուկ առաքելութեամբ կ՚ուղարկուի Լեռնալիբանան, ուր տեղի ունեցած էին միջ-համայնքային բախումներ, որոնց ընթացքին մարոնիներ ջարդուած էին տիւրզիներու կողմէ։ Ռուսինեան դարձեալ Ֆուատ Փաշային կողքին է լիբանանաեան այս ճանապարհորդութեան ամբողջ տեւողութեան։ Այս ընթացքին է որ ան կ՚այցելէ, Լիբանանի լեռները, Կիպրոս եւ Կիլիկիա, որմէ ետք կը գրէ իր անունին կապուած ժողովրդական յայտնի երգին բառերը՝ Կիլիկիա։ Կը մահանայ 1876-ին, Պոլիս։

Գաբրիէլ Երանեան ծնած է 1827-ին, Պոլիս։ Հրատարակիչներէն է հայկական առաջին երաժշտական պարբերականին՝ «Քնար հայկական» հանդէսին, որ լոյս տեսած է 1857-1858։ Հետագային հրատարակած է «Քնար արեւելեան»ը (1861-1862)։ Հեղինակն է նաեւ «Հայաստան, երկիր դրախտավայր», «Արիք, Հայկազունք», «Հայ ապրինք, եղբայրք» երգերուն երաժշտութեան։ Կը մահանայ Պոլիս, 1862-ին։

Արմենակ Շահմուրատեան ծնած է Մուշ 1878-ին, հայրը արհեստով դարբին էր։ Նախնական կրթութիւնը կը ստանայ Մշոյ Ս. Կարապետ վանքի ժառանգաւորաց դպրոցին մէջ, ապա՝ Էջմիածնի Գէորգեան ճեմարան ու Թիֆլիսի Ներսիսեան դպրոցը։ Ծանօթ էր «Տարօնի սոխակը» անունով։ Շահմուրատեան եղած է Կոմիտաս վարդապետին աշակերտը, ապա մօտիկ բարեկամը։ Ան երաժշտական բարձրագոյն ուսում առած է Փարիզի մէջ։ Կը մահանայ Փարիզ, 1939ին։

Կիլիկիան պատշաճեցում-թարգմանութիւն մըն է Ֆրետերիք Պէրայի (1801-1855) “Ma Normandie” (My Normandy).(Իմ Նորմանտիս) երգին։
http://www.houshamadyan.org/…/mp3_segunda_galle…/Giligia.mp3