ԽԵՆԹԻ ՊԵՍ ՔԱՋ ԷՐ…
Փետրվարի 25-ին ծնվել է Սասունի ԱՐԾԻՎԸ՝ Զորավար Անդրանիկը:
.. ֆիդայապետ (հայդուկապետ)Անդրանիկ Թորոսի Օզանյան կամ Զորավար Անդրանիկ, Անդրանիկ ...
Զորավար Անդրանիկ. պետք էր ցույց տալ, որ հայը կարող է զենք վերցնել...
Զորավար Անդրանիկի կոչից
«...Հա՛յ ժողովուրդ, եթե հավաքական կերպով չպատասխանես այս կոչիս, եթե չգիտակցես այն մահվան սև երազին, որ կը սավառնի մեր բովանդակ հայ ժողովըրդին վրա, եթե դուն հասկացությունը չունենաս ստեղծված ծանր րոպեին, ետ առ ինձմե հորս անունը, զոր դուն ես տված, և իրավունք մի՛ ունենար վերցնելու իմ դիակը, իրավունք մի՛ ունենար իմ վրա արտասվելու, թող թաղե զիս այն կոզակը, որ երեկ իմ կողքին կուրծքը կուտար մեր թշնամուն և ձորերը մնացած հայ որբուկները կգրկեր և կգգվեր»:
Զորավար Անդրանիկի կտակից
«...Եթե կուզեն ինձ պատիվ մը անել, ես իմ արձանս չեմ ուզեր, փառավոր թաղում չեմ ուզեր: Թող հայ ժողովուրդը կանգնեցնի ավերակ դարձած Առաքելոց վանքը և այնտեղ փոքրիկ ուսումնարան մը շինե հայ մանուկների համար: Այս է իմ ամբողջ բաղձանքս և բարոյական պահանջս հայ ժողովուրդեն»:
Մեջբերումներ Զորավար Անդրանիկի մասին
«Այս գերեզմանին առջև մեր հոգիի և մտքի աչքերով կը տեսնենք վերջին հարիւր տարիներու ընթացքին մեր ժողովուրդի մղած անհավասար պայքարը իր արժանապատւութեան, իր գոյութեան և ազատութեան համար: Այդ կը կոչուի, ինչպէս գիտէք, հայ ազատագրական շարժում, որուն արիւնոտ ճանապարհին վրայ կը բարձրանայ հերոսական կերպարը զօրավար Անդրանիկի»:
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Վազգեն 1-ին
«Անդրանիկը մեռաւ իր փափաքին չհասած, որ ազգինն էր միանգամայն, բայց նա երկար ու անձնուիրութեամբ ծառայեց համազգային նպատակին, ուստի իր անունն ու յիշատակը դարձան համազգային: Կամաւոր նահատակների մի ընտիր խումբ, որ պայքարի մտաւ քառորդ դար առաջ և որոնց շարքից էր նաեւ Անդրանիկը, նոյնքան անձնազոհ էր, որքան սա: Նոր մարտական հայութեան առաջին ծիլերն էին, ամէն մէկը ընտրուած հազարի միջից, ամէն մեկը մի զօրաւոր անհատ, բայց ընտիրների եւ զօրաւորների մէջ աչքի ընկաւ Անդրանիկը»:
Նիկոլ Աղբալյա
«Մայր բնութիւնից և բախտից պարգևատրուած բացառիկ անհատներից էր Անդրանիկը և բացառիկ վիճակի արժանացաւ նա հայոց պատմութեան մէջ: Եթէ ժողովրդական կամ ազգային հերոս բառը որոշ իմաստ ունի, Անդրանիկը եղաւ բառիս ամենալայն մտքով ազգային հերոս, որի ճակատը դափնէ պսակով զարդարեցին «Հայոց Կուսանք» և հայ աշուղները փառքի երգեր ձօնեցին նրան»:
Սիմոն Վրացյան
«Սասունի արծիւը չկայ այլևս... Մանուկները ծնողի մահը չեն ըմբըռնում, ազգերը՝ հերոսի: Առաջնորդ, շէֆ էր ծնուած Անդրանիկ: Ամէն տեղ ու ամէն պարագաներում Անդրանիկ մնում էր տիրական, իշխող ու հրամայող»:
Ավետիս Ահարոնյան
Գեներալ-լեյտենանտ Չերնոզուբովը, մասնավորապես, գրում էր. «Ես միշտ հանձինս Անդրանիկի տեսնում էի ջերմ հայրենասերին, Հայաստանի ազատության մարտիկին, որ խորապես սիրում է իր Հայրենիքը։ Ես առանձնակի հաճույքով էի միշտ կարդում ռուսերեն թարգմանությամբ քաղվածքները հայկական թերթերի հոդվածներից, որտեղ Անդրանիկին հարգանք էր մատուցվում՝ իբրև ազգային հերոսի, որն իր գլուխը միշտ քաջաբար պահեց Հայաստանի դարավոր թշնամու դեմ պայքարում` ազգային իդեալները իրագործելու համար»։
Իսկ ռուս հայտնի զորավար Յուդենիչը Անդրանիկի մասին ասել է, որ նա «խենթի պես քաջ է»։ 1915-1916 թթ. Կովկասյան ճակատի մարտերում ցուցաբերած անձնական արիության և հայկական գնդի հաջողությունների համար Անդրանիկը պարգևատրվում է Գեորգիևյան 4-րդ աստիճանի մեդալով, Գեորգիևյան 4-րդ և 3-րդ աստիճանի խաչերով, Սբ. Ստանիսլավի 2-րդ աստիճանի սրի և Սբ. Վլադիմիրի 4-րդ աստիճանի շքանշաններով։
Անդրանիկն հայ գրականության մեջ...
Արեվմտահայ գրող Սիամանթոյի գրել բանաստեղծություն «Անդրանիկ», խորագրով որը տպագրվել է Ժնևում 1905 թվականին։ Առաջին գիրքը Անդրանիկի մասին լույս է տեսել իր կյանքի ընթացքում։ 1920 թ, Վահան Թոթովենցը լույս է ընծայել գեներալ Անդրանիկ և նրա պատերազմները գիրքը։ Հայտնի Ամերիկահայ գրող Վիլյամ Սարոյանը գրել է մի կարճ պատմվածք Անդրանիկ Հայաստանի խորագրով, որը ընդգրկված է նրա ներշնչել եւ արտաշնչել պատմվածքներում(1936)։ Մեկ այլ ամերիկահայ գրող՝ Համաստեղը, իր «Սպիտակ ձիավորը» վեպում պատմում է Անդրանիկի և մյուս ֆեդայիների մասին։ Հայ հանճարեղ բանաստեղծ Հովհաննես Շիրազն Անդրանիկի մասին գրել է երկու պոեմ՝ «Անդրանիկի մասին» (1963 թվական), և «Արձան Անդրանիկի», որը գրել է 1967-ին, բայց լույս է տեսել 1991 թվականին Շիրազի մահից հետո։ Սերո Խանզադյանի Անդրանիկ՛՛ վեպը կասեցվել էր տպագրվել 1983-1989 թվականների ընթացքում, և լույս է տեսել 1989 թ., Երբ ամուր Խորհրդային հրապարակումների վերահսկողությունը հանգստացավ։ 1960-1980-ական թվականներին Սուրեն Սահակյանը հավաքագրել է ժողովրդական պատմություններ Անդրանիկի մասին և այն ավարտել Ասք Անդրանիկի մասին գրքում։
Անդրանիկի հիշատակին արդեն գրվել է բազմաթիվ երգեր։ 1913, Լեոն Տրոցկին նկարագրել է Անդրանիկին որպես «հերոս երգ ու լեգենդ»։ Անդրանիկին մասնի գրվել և կատարել են բազմաթիվ հայկական հայրենասիրական երգեր :Կան տասնյակ երգեր նվիրված նրան, այդ թվում Արծիվի պես Գուսան Շերամ 1904, Անդրանիկ փաշան Գուսան Հայրիկ։
Զորավարի մասին մի շարք վավերագրական ֆիլմեր են արտադրվել։https://www.youtube.com/watch?v=okOgjzduJYM
https://www.youtube.com/watch…
Փետրվարի 25-ին ծնվել է Սասունի ԱՐԾԻՎԸ՝ Զորավար Անդրանիկը:
.. ֆիդայապետ (հայդուկապետ)Անդրանիկ Թորոսի Օզանյան կամ Զորավար Անդրանիկ, Անդրանիկ ...
Զորավար Անդրանիկ. պետք էր ցույց տալ, որ հայը կարող է զենք վերցնել...
Զորավար Անդրանիկի կոչից
«...Հա՛յ ժողովուրդ, եթե հավաքական կերպով չպատասխանես այս կոչիս, եթե չգիտակցես այն մահվան սև երազին, որ կը սավառնի մեր բովանդակ հայ ժողովըրդին վրա, եթե դուն հասկացությունը չունենաս ստեղծված ծանր րոպեին, ետ առ ինձմե հորս անունը, զոր դուն ես տված, և իրավունք մի՛ ունենար վերցնելու իմ դիակը, իրավունք մի՛ ունենար իմ վրա արտասվելու, թող թաղե զիս այն կոզակը, որ երեկ իմ կողքին կուրծքը կուտար մեր թշնամուն և ձորերը մնացած հայ որբուկները կգրկեր և կգգվեր»:
Զորավար Անդրանիկի կտակից
«...Եթե կուզեն ինձ պատիվ մը անել, ես իմ արձանս չեմ ուզեր, փառավոր թաղում չեմ ուզեր: Թող հայ ժողովուրդը կանգնեցնի ավերակ դարձած Առաքելոց վանքը և այնտեղ փոքրիկ ուսումնարան մը շինե հայ մանուկների համար: Այս է իմ ամբողջ բաղձանքս և բարոյական պահանջս հայ ժողովուրդեն»:
Մեջբերումներ Զորավար Անդրանիկի մասին
«Այս գերեզմանին առջև մեր հոգիի և մտքի աչքերով կը տեսնենք վերջին հարիւր տարիներու ընթացքին մեր ժողովուրդի մղած անհավասար պայքարը իր արժանապատւութեան, իր գոյութեան և ազատութեան համար: Այդ կը կոչուի, ինչպէս գիտէք, հայ ազատագրական շարժում, որուն արիւնոտ ճանապարհին վրայ կը բարձրանայ հերոսական կերպարը զօրավար Անդրանիկի»:
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Վազգեն 1-ին
«Անդրանիկը մեռաւ իր փափաքին չհասած, որ ազգինն էր միանգամայն, բայց նա երկար ու անձնուիրութեամբ ծառայեց համազգային նպատակին, ուստի իր անունն ու յիշատակը դարձան համազգային: Կամաւոր նահատակների մի ընտիր խումբ, որ պայքարի մտաւ քառորդ դար առաջ և որոնց շարքից էր նաեւ Անդրանիկը, նոյնքան անձնազոհ էր, որքան սա: Նոր մարտական հայութեան առաջին ծիլերն էին, ամէն մէկը ընտրուած հազարի միջից, ամէն մեկը մի զօրաւոր անհատ, բայց ընտիրների եւ զօրաւորների մէջ աչքի ընկաւ Անդրանիկը»:
Նիկոլ Աղբալյա
«Մայր բնութիւնից և բախտից պարգևատրուած բացառիկ անհատներից էր Անդրանիկը և բացառիկ վիճակի արժանացաւ նա հայոց պատմութեան մէջ: Եթէ ժողովրդական կամ ազգային հերոս բառը որոշ իմաստ ունի, Անդրանիկը եղաւ բառիս ամենալայն մտքով ազգային հերոս, որի ճակատը դափնէ պսակով զարդարեցին «Հայոց Կուսանք» և հայ աշուղները փառքի երգեր ձօնեցին նրան»:
Սիմոն Վրացյան
«Սասունի արծիւը չկայ այլևս... Մանուկները ծնողի մահը չեն ըմբըռնում, ազգերը՝ հերոսի: Առաջնորդ, շէֆ էր ծնուած Անդրանիկ: Ամէն տեղ ու ամէն պարագաներում Անդրանիկ մնում էր տիրական, իշխող ու հրամայող»:
Ավետիս Ահարոնյան
Գեներալ-լեյտենանտ Չերնոզուբովը, մասնավորապես, գրում էր. «Ես միշտ հանձինս Անդրանիկի տեսնում էի ջերմ հայրենասերին, Հայաստանի ազատության մարտիկին, որ խորապես սիրում է իր Հայրենիքը։ Ես առանձնակի հաճույքով էի միշտ կարդում ռուսերեն թարգմանությամբ քաղվածքները հայկական թերթերի հոդվածներից, որտեղ Անդրանիկին հարգանք էր մատուցվում՝ իբրև ազգային հերոսի, որն իր գլուխը միշտ քաջաբար պահեց Հայաստանի դարավոր թշնամու դեմ պայքարում` ազգային իդեալները իրագործելու համար»։
Իսկ ռուս հայտնի զորավար Յուդենիչը Անդրանիկի մասին ասել է, որ նա «խենթի պես քաջ է»։ 1915-1916 թթ. Կովկասյան ճակատի մարտերում ցուցաբերած անձնական արիության և հայկական գնդի հաջողությունների համար Անդրանիկը պարգևատրվում է Գեորգիևյան 4-րդ աստիճանի մեդալով, Գեորգիևյան 4-րդ և 3-րդ աստիճանի խաչերով, Սբ. Ստանիսլավի 2-րդ աստիճանի սրի և Սբ. Վլադիմիրի 4-րդ աստիճանի շքանշաններով։
Անդրանիկն հայ գրականության մեջ...
Արեվմտահայ գրող Սիամանթոյի գրել բանաստեղծություն «Անդրանիկ», խորագրով որը տպագրվել է Ժնևում 1905 թվականին։ Առաջին գիրքը Անդրանիկի մասին լույս է տեսել իր կյանքի ընթացքում։ 1920 թ, Վահան Թոթովենցը լույս է ընծայել գեներալ Անդրանիկ և նրա պատերազմները գիրքը։ Հայտնի Ամերիկահայ գրող Վիլյամ Սարոյանը գրել է մի կարճ պատմվածք Անդրանիկ Հայաստանի խորագրով, որը ընդգրկված է նրա ներշնչել եւ արտաշնչել պատմվածքներում(1936)։ Մեկ այլ ամերիկահայ գրող՝ Համաստեղը, իր «Սպիտակ ձիավորը» վեպում պատմում է Անդրանիկի և մյուս ֆեդայիների մասին։ Հայ հանճարեղ բանաստեղծ Հովհաննես Շիրազն Անդրանիկի մասին գրել է երկու պոեմ՝ «Անդրանիկի մասին» (1963 թվական), և «Արձան Անդրանիկի», որը գրել է 1967-ին, բայց լույս է տեսել 1991 թվականին Շիրազի մահից հետո։ Սերո Խանզադյանի Անդրանիկ՛՛ վեպը կասեցվել էր տպագրվել 1983-1989 թվականների ընթացքում, և լույս է տեսել 1989 թ., Երբ ամուր Խորհրդային հրապարակումների վերահսկողությունը հանգստացավ։ 1960-1980-ական թվականներին Սուրեն Սահակյանը հավաքագրել է ժողովրդական պատմություններ Անդրանիկի մասին և այն ավարտել Ասք Անդրանիկի մասին գրքում։
Անդրանիկի հիշատակին արդեն գրվել է բազմաթիվ երգեր։ 1913, Լեոն Տրոցկին նկարագրել է Անդրանիկին որպես «հերոս երգ ու լեգենդ»։ Անդրանիկին մասնի գրվել և կատարել են բազմաթիվ հայկական հայրենասիրական երգեր :Կան տասնյակ երգեր նվիրված նրան, այդ թվում Արծիվի պես Գուսան Շերամ 1904, Անդրանիկ փաշան Գուսան Հայրիկ։
Զորավարի մասին մի շարք վավերագրական ֆիլմեր են արտադրվել։https://www.youtube.com/watch?v=okOgjzduJYM
https://www.youtube.com/watch…
Комментарии
Отправить комментарий