«ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ» - երգ, խոսք՝ ՎԱՀԱՆ ԹԵՔԵՅԱՆԻ Դաշնակահար` ԱՆԱՀԻՏ ՄԵ...

Գարունը սկսվում է գարնան սպասումով......Գարնան արևն ուրիշ է….....

ԳԱՐՆԱՆԱՅԻՆ ԳԼԽԱՊՏՈՒՅՏ

Գարնանային պատկերներ

* * *
Ծաղկած ծառի վրա ծաղիկները
փոքրիկ ու ճերմակ օրորոցներ են,
և ճերմակ բարուրների մեջ արթնացել են
երեխաները, երեսները բացել ու ժպտում են…
Համրացած կանգնել ու նայում եմ`
Տեր Աստված, ի՜նչ հրաշալի ես
կրկնում անվերջ դու քո
գարունը:

* * *
Ինչ-որ քչփչոց է լսվում թփերի միջից;
ինչ-որ զսպված ծիծաղ:
Զգույշ ետ տար թփերն ու խոտերը,
զգույշ ետ տար –
և չարության մեջ բռնված փոքրիկ
տղայի նման աչքերը լայն բացած
վախով քեզ կնայի
մի փոքրիկ առու:

* * *
Ծաղկած ծառերի միջով, գույնզգույն
չթի շորով մի աղջիկ էր վազում,
մի փոքրիկ, բոբիկ աղջիկ:
Ու թե ուշադիր նայես, քիչ հետո
հրաշք կլինի` կտեսնես աղջիկը
կանգնել է, ծառերն են վազում
գույնզգույն չթի շորերով:

* * *
Խիտ անտառի մեջ կորած մի փոքրիկ
բացատ և մի խրճիթ` թաղված
խոտերի ու ծաղիկների մեջ:
Ո՞վ է ապրում այստեղ, ո՞ւմն է այս
տունը: Գնա դուռը թակիր և ով էլ
դուրս գա, հարցրու, և նա կասի
ինչ է երջանկությունը…

* * *
Միայնակ ծառի ճյուղին նստեց
մի թռչուն: Եվ երգեց թռչունը
արևի մասին, անձրևի մասին,
կապույտ երկնքի, պայծառ ու խաղաղ
օրերի մասին… Այնքան անուշ ու
անկեղծ էր երգը, որ չդիմացավ ծառը
ու ծաղկեց:

* * *
Անձրև և հետո ծիածան: Երեսնիվայր
պառկիր թաց խոտերի մեջ, աչքերդ
փակիր, սպասիր: Եվ երբ ծաղիկների
ու խոտերի բույրից գլուխդ պտտվի
ու աչքերդ շաղվեն, և երբ թռչունների
երգից սիրտդ սեղմվի և մարի հոգիդ,
պարզորոշ կլսես – ինչ որ տեղ
մոտերքում ինչպես են դանդաղորեն
բացվում դռները Դրախտի…

Գարուն

Եվ նորից գարուն-հին և սիրելի կինո,
Որն արդեն տեսել ես շուրջ քառասուն անգամ,
Նախ ձյուն է հալվում, ծառերն են ծաղկում հետո,
Ապա սիրահարվում ես՝ կարգն է սովորական:
Փողոցում բույրեր՝ ծաղկանց, խոտերի,
և զգեստների՝ քիմմաքրումից հանած…
Ինչ դժվար է հիմա նայել աղջիկներին,
Առավել դժվար է չնայել նրանց:
Իսկ էլ առավել դժվար է մնալ,
Պարկեշտ պատյանում խելոք մտքերի,
Վերարկուիդ պես նետել, հեռանալ
Քո տարիների ծանր հոգսերից:
Եվ սմքած հոգիդ, որ թուղթ է կերել
Ու դեղնած էջեր՝ գրքերի տրտում,
Հիմա ուզում է ապրել ու սիրել,
Ինչպես վայել է կենդանի մարդուն…
Եվ նորից գարուն-հին և սիրելի կինո
և ես մուտքի մոտ մոլորված կանգնած,
Ախ, երանի թե ներս չթողնեին,
Երանի լիներ նորից արգելված…

ՆԵՐՍԵՍ ԱԹԱԲԵԿՅԱՆ

****
Քսանհինգ օրից գարուն է,
Թեթևսոլիկ ինչպես քսան տարի առաջ,
Բերանբաց,
Անառիթ ծիծաղի պատրասատ լրջությամբ,
Մուշտակից ազատված կնոջ մեջք,
Գուլպայից մաքրվող սրունքի պես ճերմակ,
Հանկարծակի կեռման անծանոթ խճուղում,
Որից նվաղում է սիրտդ
Ու քեզ նորից քո անցյալն է հղում:

Ջրերը լցվում են ջրերի մեջ,
և ամեն ջուր գիտի որտեղից է գալիս,
և ամեն ինչ թվում է ինքնամատույց ու մերկ,-
աղջիկները մայթին,
ծառը` նախորդ դարից,
շարքը կրպակների
ու երկնագույն ներկած
երկինք` իր ցած սահող
նրբին ներքնաշորով,
որ մի թեթև քամուց դառնում է ամպ
և անձրև է դառնում օրոր-շորոր,

Իսկ քեզ համար` արցունք,-

Որ գարու’ն է, ինչպես քսան տարի առաջ,
Որ գարու’ն է` ինչպես քսան տարի առաջ,
Որ գարու’ն է-
Ո’չ դու…

ՎԵՑԵՐՈՐԴ ԵՂԱՆԱԿԸ

Փարիզում նորից գարուն է,
իսկ մեզ մոտ՝ տարվա եղանակը նույն,
որ Բանաստեղծի խնդրանքով եկավ
ու չի հեռանում,-
առավոտները շուտ են ծերանում,
տգեղ են սմքում թփերը գաճաճ,
ու սեր չի դառնում ոչ մի դերանուն՝
թյուրիմացաբար ճամփեքիդ աճած,-
տասնմեկերորդ անգամ դեղձենին մեռնում է՝
գարնան ճամփան պահելով,
անեծքի պես է իջնում կածանի
ծամը՝ քո հերվա ձյունից պաղելով,-
խոտը – հիվանդի մկրատած մազեր,
տենդի պես – ջրի կաթնագույն հեռուն,
և այն, որ սիրտը մի գիշեր ուզեց-
խելապակասի վախ է սևեռուն,-
ներսերո՞ւմ եմ դեռ, թե դուրս են կանչում
ծառերը ծաղկած ու պայծառատես,-
ու սպասում ես ինձ տողավերջում

Սերենադ

Էս գարուն անուն չունեցար, սե՛ր իմ,
հասցե չունեցար,
ձեր թաղի տղերքը
չունեցան տղության ասպարեզ,
քաղաքապետը ծառերը կանաչ էր նկարել,
ծաղիկները` բացվող,
մայթերն` աղջկաշատ,
բայց կյանքը հերվա ճնճղապաշար էր,
անուն չունեցար, իմ սե՛ր,
նույնիսկ ընտրողների գերճշգրտված ցանկում,
հասցե չունեցար,
թաղիդ տղերքը անկռիվ ծերացան,
երևի ես էլ.-
ամեն գարուն
նորից-կրկին էիր,
ես` վերստին դարձյալ,
էս անգամ, ա՜խ, անուն չունեցար, սե՛ր իմ,
հասցե չունեցար,
ու հիմա, երբ արդեն մի քիչ ամառ է,
ու բոլորս` անցյալ,
ու երկու անսեր աղավնի`
գիշերվա քիվին,
իրարից խռով էգ ու արու,
երևի վավերացնեմ անսպասելի բացարկդ`
արդարացում ու անուն փնտրելով քեզ համար
մինչև հաջորդ գարուն…

ՄԱՐԻՆԵ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

ԵՐԿՈՒ ԱՆՁՐԵՎՆԵՐԻ ՓՈՔՐԻԿ ԱՐԱՆՔՈՒՄ

Երկու անձրեւների փոքրիկ արանքում
Խաղաղ աղմկում են
Գետնախնձորի կիսաբաց ծաղիկները:

Բայց դու կհասցնե՞ս, կհասցնե՞ս մոռանալ
Ձյութը կարմիր,
Որով սյուներն են ներկված:

ԳԱՐՈՒՆ Ա ԱՆՁՐԵՎ Ա ԳԱԼԻՍ

գարուն ա անձրեւ ա գալիս
բոլորը վազում հեռանում են
մենակ ես եմ կանգնել նայում
ոնց ա անձրեւը գալիս
ու ես էլ ընդամենը էսօր
այսինքն երեւի շատ ուշ
հասկացա որ պետք չի վազել
երբ որ անձրեւ ա գալիս
չավարտված բանաստեղծություն
գարուն ա
ճյունը գալիս դառնում ա ցեխ
իրաքը հեռու ա
իսկ մոտերքում մեկը հայհոյում ա էս կյանքը
քսան օր ա գարուն ա
իսկ առջևում դեռ ամառն ա

ՋԻՎԱՆԻ

ձախորդ օրերս
ձմեռվա հետ
անցան գնացին
գարնանը
նորից էկան
ձախորդ օրեր
ոչինչ բան չկա
գարունը կանցնի
ձմեռ կգա
նորից կթվա
գարնան հետ գալու են
երջանիկ օրեր

ՎԻՈԼԵՏ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

ԳԱՐՈՒՆ

Այս կապույտ գմբեթի ներքո,
այս չալպուտուրիկ, խլվլան աշխարհում,
երբ արևի ճառագայթները շրխկալով թափվում են վրաս,
և գույնզգույն փուչիկներ կան ձեռքիս,
երբ շրխկում են վզիցս առկախ ուլունքներն ապակե,
և զրնգուն ականջօղեր կան ականջներիս,
երբ փռփռում է մազերիս կապված կարմիր ժապավենը,
և պլպլան մատանի կա մատնեմատիս,
երբ եռամսյակի բաժին լացս ամսագլխին լացել-պրծել եմ,
և աչքերս համարյա կապույտ են,
երբ բերանիցս մարգարիտներ են թափվում խոսելիս,
և ոտնահետքերիցս բուսնում են ծաղիկներ,
երբ հանդիպող բոլոր աղջիկները 17 տարեկան են,
և բոլոր տղաները` թագավորի երրորդ լավագույն
որդին,
երբ պոտենցիալ արքայադուստր է կռկռացող ամեն մի գորտ,
և ինչ մազ էլ վառես, կհայտնվի նա,
որին փնտրել ես ողջ կյանքում,
երբ ափդ թե քսես այս աղբարկղին,
կհայտնվի կամակատար ջինը,
իսկ թե ավտոբուսդ ուշանա,
հրեղեն նժույգի կվերածվի աղբարկղը պեղող առնետը,
երբ ես սատանայից տարբերվում եմ միայն նրանով,
որ հրեշտակ եմ,
և հրեշտակից էլ տարբերվում եմ նրանով, որ հրեշտակապետ եմ,
այսքանից հետո ինչ է մնում ինձ անել,
եթե ոչ` տռճիկ տալ ու երգել հանկարծակի անձրևի տակ,
ինչպես դեռահաս մի քուռակ,
քանի դեռ պոտենցիալ արքայադուստր է ամեն մի գորտ,
քանի դեռ բոլոր աղջիկները 17 տարեկան են,
քանի դեռ բերանիցս մարգարիտներ են թափվում,
քանի դեռ աչքերս կապույտ են,
քանի դեռ առջևում երկու չորային անարցունք ամիս կա,
քանի դեռ պլպլում է մատանիս,
քանի դեռ զրնգում են ականջօղերս,
քանի դեռ շրխկում են ուլունքներս,
քանի դեռ չեն պայթել ձեռքիս փուչիկները գույնզգույն,
քանի դեռ շրխկում են արևի ճառագայթները,
և քանի դեռ այս կապույտ գմբեթի ներքո,
այս չալպուտուրիկ աշխարհում
խլվլում եմ ես, ինչպես շարքային մի քուռակ
կամ հրեշտակապետ:

ԿԱՐԵՆ ԱՆՏԱՇՅԱՆ

ԳԱՐՈՒՆՔԱՑԱՎ

Սերը երկար մազեր ունի, փափուկ է…
Եթե աչքերս փակեմ ու կենտրոնանամ,
նույնիսկ կհիշեմ աչքերի գույնն ու… մնացածը:

Սերը տարիներով կարող է զգեստը չփոխել`
հատկապես էն բաց-կապտամոխրագույնը`
մանր սպիտակ ծաղիկներով:

Սիրո մասին միշտ գարունից թաքուն եմ մտածում,
որ հանկարծ գարունը չառիթավորվի:

Եվ ամեն անգամ, երբ լսում եմ «L’histoire d’un Amour»-ը,
սերը քնքուշ գրկում է մեջքիցս և կծում աջ ականջս:

Սերը… երեք ամիսը մեկ… քսանհինգ րոպե
կրծքամկանի սպազմատիկ կծկումներ,
որից չեն մեռնում:

Եվ ինչպես Սիրո մասին աշխարհի բոլոր
պատմություններում,
ինչպես աշխարհի մնացած բոլոր սերերը,
Սերն էլ եսիմ քանի տարի առաջ
ամուսնացել է հարուստ սփյուռքահայի հետ
և մեկնել այս երգից հեռու ՜… հեռու ՜… հեռու ՜…

(Փողոցներում լիքն են իր նմանները:
Փառք Աստծո, որ ինքը չկա):

ՀԱԿՈԲ ՄՈՎՍԵՍ

***
Գարունը եկավ, ծաղիկը բացվեց,
Տեսնես վարդը ո՞վ պիտի տուն տանի:-
Հողակտորն այս, որ ինձ հատկացվեց,
Թող աչքից հեռու և թաքուն լինի:

Հարկահավաքը թագավորական
Հողատուրքն ինչո՞վ պիտի հավաքի:
Ոսկո՞վ, արծաթո՞վ, թե՞ արքայության
Ամբարը լցնող ցորենով երգի:

Եվ սուզակները կապույտ ջրերում
Սուզվում են, ելնում, ճչում խելահեղ:-
Սակայն մի սաթ կա զարդատուփերում,
Որ կորչելով է հայտնվում այնտեղ:

Եվ ես ասում եմ. ունեցվածքն անանց
Չունենալով են միայն ձեռք բերում:
Թող ոչ մի տագնապ չունենա և նա,
Ով բաժանմամբ է հասել իր սիրուն:

ՍԱՄՎԵԼ ԶՈՒԼՈՅԱՆ

ՊԱՏՐԱՆՔ
Համո Սահյանին

Գարնան բույր կա օդում,
Բարի լուր կա օդում,
Ավեր վանքի դռան
Մատաղ գառ են մորթում…
Առ անմեղ գոհն այս,
ՏԵ՚Ր, Ընծա ՀՈՐՆ ու ՈՐԴՈՒՆ,
Եվ ապավեն եղիր
Մեր անմարմին հոգուն…
Գարնան բույր կա օդում.
Ավետիս տամ հողին,–
Ալ ծաղիկ է բացվել Ավեր վանքի կողին…

………………………
Երկնից նիրհ է կաթում,
Ողջը համահարթում,
Ոչխարներ են մայում
Ավեր վանքի գավթում…

ԱՐՄԵՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ
ՄԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ԾԻԱԾԱՆԸ

Զ
Կանաչ եղինջների շարքերի միջով շրջում է գարունը
և փշերի մեջ իր զգեստները պատառոտելով՝
որոնում է իմաստը իր ծննդի
(այն, ինչը նրա ճակատագիրն է),
և չապրելով այն, ինչում ապրում է,
չգտնելով այն, ինչում գտնվում է՝
և՛ պատառոտված, և՛ արյունլվա
ննջում է գարունը իր երազների ճյուղերի վրա:
Հարստացիր, երթ քեզնից հեռանում է վայրկյանը,
հարստացիր՝ իմաստ փնտրելով հեռացումի մեջ,
որովհետև այն, ինչը քո միջից կորչում է անդարձ,
լքված մի վայր է թողնում քո հոգում,
որտեղ աճում է հիշողությունը։
Հիշողության շղթա՝ մեռած վայրկյանի թողած անապատում,
իբրև աղբյուրը քո մեջ արարվող բանաստեղծության։
Հեռացող տարիներից, որ փողոցի պես ծաղկել է շուրջդ,
հավաքիր այն ամենը, ինչը կարող ես՝
սառը, հանգիստ, խաղաղ,
կարծես թե գնում ես մեռնելու
քո ապրումի երկար փողոցներում,
որտեղ քո բառը լուսավորում է մարմինները քնատ
և շարժում է քնած հատիկները օրվա։
Հավաքիր այն ամենը, ինչը կարող ես՝
սառը, հանգիստ, խաղաղ,
կարծես թե բախում ես դուռը բանաստեղծության,
որովհետև այն, ինչը քեզանից հեռանում է,
քո մեջ դառնում է բանաստեղծություն
և ջերմացնում է քնած հատիկները օրվա,
և քնատ մարմինները ջերմացնում է՝
իբրև ճառագայթ և թագավոր,
իբրև թագավոր ճառագայթող։
Արեգակի նման՝ գլխին լուսապսակ անխամրհլի.
դու քո կորուստների թագավորն ես միակ։

***
Եվ մեղր է, օր է և գարուն է,
և խնկահոտ է տափաստանի,
և խնկահոտ է, որ կսպանի
քո մեջ՝ քո մահվան արարումը:

– Ձուլվի´ր,- ասում է քեզ գարունը,-
Աստծո արարած խնկահոտին,
և Աստծո գամված ձեռ ու ոտին
թող իջնի կաթ-կաթ քո արյունը:

Եվ քո մեջ հնչող օրհներգումը
ահա, ուր որ է, հերկը կանի
կհերկի գարնան շարականի
արյան պես կարմիր ծեքծեքումը:

Այս ի՞նչ է, հե՞րկ է, թե՞ արյուն է,
թե արարումն է մահվան բոթի.
քո Աստծո գամված ձեռ ու ոտին՝
օր է, գարուն է, Հարություն է:

***
Այս գարունը դարձյալ ուշացումով կգա,
ինչպես թռչուն դարձի իր երամից շեղված
ու մոլորված:
Ում որ սպասում ես երկարուձիգ,
ախ, նա երկարուձիգ ուշանում է,
չի համբերում միայն սերը հասունացած:

Սերը շուշանաթույր իր գլխիկը հանել,
դողդողում է, մրսում ձյունոտ տափաստանում:
Այս գարունը դարձյալ ուշացումով կգա աններելի,
և սխալի համար անպատասխան՝ չի պատժվի ոչ ոք՝
ոչ բնություն, ոչ մարդ, ոչ էլ Աստված…
Այդպես՝ ինքը՝ Աստված, հապաղում է հաճախ անժամանակ,
երբ իր հավերժական նորոգումի ճամփին
լվանում է մարդկանց հոգսը լեռնակուտակ,
հազարամյա մեղքի տիղմը ժայռանման:
Չի հասցնում Աստված իր այդ լվացքի մեջ մշտանորոգ
հոգնած ու կռացած ողնաշարը շտկել
և հավասար աչքով շուրջը նայել:
Եվ ճաք կտա սերը ձյունոտ տափաստանում,
կթառամեն հասուն թերթիկները նրա
այս ուշացող գարնան խոր կարոտից:
Աստված ինքը սեր է համապարփակ՝
գույնի, նախշի, գույնի
հար ներդաշնակ հյուսվածք անվերջավոր,
չի նկատում նախշը՝ միամորիկ ծլած
գույնի, հոգսի, գույնի անծայր հորձանուտում:
Սերը տափաստանի անհալ ձյուների մեջ
ինձ համար է ծնվել շուշանաթույր
և իր կողմն է շրջել իր վարսանդը հասուն…
Այս ուշ գարնան նման
չհապաղեմ հանկարծ աններելի,
թե չէ էլ չեն զարթնի ծաղիկները քնած,
թե չէ իր չտեսած նախշը նկատելու
և հապաղման համար անժամանակ,
և թողնելու համար,
որ նա մրսի ձյունոտ տափաստանում –
ինձ չի ների Աստված:
Իմ տաք համբույրները – գարնան ավիշ ու ջուր –
և տատրակի օրոր քաղցրանվագ –
արթնացնում են սիրո ծաղիկները քնած:

ՀՈՒՍԻԿ ԱՐԱ

Գարուն, սեռդ իգական է
Պայթած բողբոջի ծաղիկ,
անունդ գարուն ու սեռդ իգական է.
բուրմունքիդ թույնը սպանում է ինձ,
ինչպես կնոջ մրրիկ մարմնիս մեջ:
Ամբողջ կյանքի հիշողություն է քո ակնթարթը,
իսկ օրվա մեջ անմահությունն է տեղավորվում.
լույսը կաթում է ուղիղ սիրտս ասեղի պես,
և կոպերիս վրա ներկա ժամանակ են բոլոր սերերս,
որ սպասում են ամեն անգամ քո գալուն,
գարուն անունով աղջիկ:
Երբ մատներդ իջնում են արյանս մերկացած՝
ինչպես հայացք խաղաղ,
և շրթունքներս մարմնիդ համն են դառնում,
իսկ հմայքդ շնչառություն է թոքերիս մեջ երկրորդ անգամ,
ուզում եմ միշտ ապրել՝
Աստծու բոլոր հնարքները կապկելով,
խենթանալ, թե մի՛ գնա, հրաշք, որ իմ կյանքի ժամերն ես:
Մահից չեմ խուսափում,
վախենում եմ կիսատ կյանքից,
որ չեմ ամբողջանա առանց քեզ, գարուն աղջիկ:
Մի անգամ էլ կգաս,
էլի թեթև ծածկոցով ու բաց կլինես բոլորովին,
քայլ կանեմ, բայց չեմ հասնի այդ անգամ քեզ՝
իբր ծածկած քո բացերին:
Գարուն կլինի ու սերը
և կլինի առանց ինձ,
որ կգրվի մեկ բառով՝ մահ.
այն է` քո թույնն է կաթել սրտիս,
և սպանել է արյունս ու ինձ,
գարուն` իսկությունդ բաց էգ:

ԷԴՈՒԱՐԴ ՀԱՐԵՆՑ

Գարուներորդ ցավի ու ցավերորդ գարնան
Միշտ ուժասպառ, հոգնած կրակների միջից
Հոգուս կոպն է թրջում՝ որպես կենսադարման,
Ցավի անձրևերորդ սաղմոսերգանքը ջինջ:

Բայց միշտ անձրևերորդ սաղմոսերգանքն այդ մերկ՝
Ոնց ժամերգից հետո խնկահոտը մնար,
Եվ այդ սաղմոսերորդ անձրևներից երբեք
Ծիածանի հետքեր չմնացին բնավ:

Ա՜խ, քեզ ծիածաններ, հոգիս՛, բաժին չընկան
Գարուներորդ ցավի սաղմոս-անձրևներից,
Սակայն քեզ որտեղի՞ց մո՜վ ժպիտներ այսքան
Միշտ ցավերորդ գարուն արբած քո աչքերին…