Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցու վերնամասի բարձրաքանդակներից վերականգնումից հետո ։։
Միջնադարյան Հայաստանի քանդակագործությունը հիմնականում հայտնի է ճարտարապետական հուշարձանների պատկերաքանդակներով, կոթողներով, հուշասյուներով, «թևավոր» խաչերով, խաչքարերով և վաղ միջնադարում առավելապես հարթապատկերային, գծա-գրաֆիկական է։ IV դ սկզբին տեղական քանդակագործության ավանդույթները ներհյուսվել են Հայաստանի վաղ քրիստոնեական քանդակարվեստին, առնչվելով շրջակա երկրների քանդակային մշակույթին, կազմավորել են IV–VI դարերի պլաստիկ արվեստը՝ տեղական մի քանի դպրոցներով։ Կոթողներին ու հուշարձաններին քանդակվել են Հին և Նոր կտակարաններից սյուժեներ, սրբերի, Հիսուսի, Աստվածամոր, ս. Գրիգոր Լուսավորչի, Տրդատ Ա թագավորի և այլոց, նաև խորհրդանշական (օր., Գառնհովիտի գարնան զարթոնքը ավետող հուշակոթողը) պատկերներ։ IV դարի սկզբին երևան են եկել երկումետրանոց «թևավոր» խաչ-կոթողները՝ տիպարով կրկնելով Գողգոթայի խաչը, հետագայում սկզբնավորելով խաչքարերը, որոնք հատկանշական են միայն Հայաստանի IX–XVIII դարերի արվեստին։ Միայն հայկական խաչքարին է հատուկ ուղղաձիգ սալի տարածական ծավալաձևը, կենտրոնական խաչի (սովորաբար շրջանակված կողային զարդաշերտերով) տակ քանդակված վարդակը կամ դեկորատիվ զարդը, ծավալի վերին մասում ելուստավոր ավարտը։ Վաղ խաչքարերը ձվաձև կամ պայտաձև էին, XI–XVIII դարերում՝ գերազանցապես ուղղանկյուն ուղղաձիգ։ Ննջեցյալի հիշատակին, ի նշանավորումն հաղթանակի և այլ, տարբեր նպատակներով դրվող պատվանդանավոր խաչքարերից բացի, նման խաչավոր հորինվածքներ են ստեղծվել IX–XVIII դարերում ճարտարապետական հուշարձանների որմերին։ Ճարտարապետության արտահայտչականության բաղադրիչներից են զարդաքանդակային հարդարանքը, կերպարային (դրանց թվում՝ կտիտորական) և սյուժետային քանդակները։ Վաղ նմուշները վերաբերում են V–VI դարերին (Դվին, Տեկոր, Երերույք, Պտղնավանք), VII դ՝ Զվարթնոց, Մրեն, X–XIV դարերում՝ Անիի հուշարձաններ, Աղթամար (ճարտարապետ և քանդակագործ՝ Մանուել), Նորավանք (ճարտարապետ և քանդակագործ՝ Մոմիկ), Սպիտակավոր, Հաղպատ, Սանահին, Հաղարծին, Սաղմոսավանք, Հովհաննավանք, Գանձասար, Տաթև, Եղվարդ, Դադիվանք, Հառիճ և այլն։ Հայաստանի զարգացած միջնադարի մշակույթի նոր առաջընթացը հավաստող նմուշ է Անիի պեղումների արդյունքում գտնված (այժմ տեղն անհայտ է) Գագիկ Բագրատունու բոլորաքանդակը։ Դրանք միջնադարյան Հայաստանի տարբեր շրջաններում՝ Այրարատում, Տաշիրում, Սյունիքում, Շիրակում, Վասպուրականում ձևավորված տեղային քանդակագործական դպրոցների նշանավոր վարպետների ստեղծագործություններ են, որոնք առանձնանում են արտահայտչամիջոցների, սյուժեների, ոճերի բազմազանությամբ, կատարման տեխնիկայով, արվեստի համադրման տարբեր մոտեցումներով, հորինվածքային լուծումների յուրահատկություններով, պատկերագրությամբ: Այդ բարձրարվեստ ստեղծագործություններում նկատելի են շփումները Արևելքի և Արևմուտքի արվեստների հետ։ Ուշ միջնադարի քանդակարվեստն աչքի է ընկնում համակարգային ընդհանրությամբ, տեղային տարբերությունների համահարթեցման հակումով։ Ստեղծվել են հուշարձաններ՝ նշանավոր
Եկեղեցին Հայկական Եկեղեցին Հայկական, ծննդավայրն է հոգւոյս, Ինչպես քարայր մ’ընդարձակ, պարզ ու խորհուրդ, մութ ու լոյս, Իր գաւիթովն հիւրընկալ, իր լայն բեմով, ու հեռուն, Կանգնած իր լուռ խորհանով, որ կարծես նաւ մ’է ծըփուն… Եկեղեցին Հայկական, ես աչքըս գոց կը տեսնեմ, Ու կը շնչեմ, կը լսեմ՝ իր Յիսուսով մանկադէմ, Իր սեղանէն մխացող, գուլայ – գուլայ խունկերով, Եւ իր պատերը ցնցող աղօթքներով ալեխռով… Եկեղեցին Հայկական բարձըր բե՛րդն է հաւատքին Իմ պապերուս` որ հողէն զայն քար առ ար հանեցին Եւ երկինքէն իջուցին զայն ցօղ առ ցօղ , ամպ առ ամպ Ու թաղուեցան անոր մէջ հանդարտութեամբ, հեզութեամբ… Եկեղեցին Հայկական մեծ վարագոյր մ’ը բանուած, Որուն ետեւ, սըկիհին մէջ, կ’իջնէ ի՛նքը Աստուած, Որուն առջեւ՝ գլխահարկ կու գայ իմ ազգըս ամբողջ Հաղորուիլ անցեալին հաց ու գինւով կենսառողջ: Եկեղեցին Հայկական՝ ծովուն դիմաց ալեկոծ Նաւահանգիստ մ’է խաղաղ, ցուրտ գիշերին՝ հուր ու բոց, Ու տռփակէզ ցերեկին անտառ մըն է ստուերոտ՝ Ուր շուշաններ կը ծաղկին Շարականի գետին մօտ: Եկեղեցին Հայկական մէն մի քարին տակ գետնի Դէպի երկինք բարձրացող գաղտ
ՌԱԴՅԱՐԴ ԿԻՊԼԻՆԳ ----- «Եթե» Եթե կարող ես անվրդով մնալ, երբ ողջ աշխարհը Գլուխը կորցրել ու դրա համար քեզ է նախատում, Եթե կարող ես ինքդ քո հանդեպ պահել հավատդ, Երբ հարազատդ, ընկերդ, կինդ քեզ չեն հավատում, Կամ թե կարող ես առանց հոգնելու սպասել ու սպասել, Կամ էլ խաբվելով` ինքդ չխաբել, Ատվելով` չատել, Ու բարեգործի դիմակ չհագնել, իմաստուն տեսքով չշաղակրատել, Եթե կարող ես երազներ հյուսել ու չստրկանալ դրանց հմայքին, Եթե կարող ես մտածել, սակայն չդարձնել մտքերն իմաստը կյանքիդ, Եթե կարող ես սառնասիրտ մնալ թե´ Հաղթանակի, թե´ Փորձանքի մեջ Ու տարբերություն չդնել բնավ այդ երկու խարդախ ստահակների մեջ. Եթե կարող ես տեսնել, թե ինչպես քո շիտակ խոսքը, Խաբեբաները խեղաթյուրում են, որ հիմարներին ծուղակը գցեն, Կամ թե ինչպես է կրակը լափում ողջ կյանքիդ գործը, Ու չվհատվել, մոխիրներից քեզ մի նոր երգ հյուսել. Եթե կարող ես ողջ ունեցվածքդ հավաքել մեկից Ու բախտախաղի դնել` հույսերդ էլ հետը միասին, Տանուլ տալ, հետո ամեն ինչ սկսել ամենասկզբից` Չտրտրջալով, չբղավելով կորստիդ մասին. Եթե կարող ես սրտիդ,
Շնորհավոր տոնդ, ՈՒսուցիչ 🎋 Ուսուցիչ... շնորհավոր Ձեր մասնագիտական տոնը հարգելի գործընկերներ,նաև բոլոր նրանց,ովքեր ի կոչումե ուսուցչի առաքելությունն են ունեցել, կանչված են դեպի լույսն ու լուսավորը... С праздником !!! Сегодня замечательный праздник – День учителя! Важнейшая профессия.C праздником вас, дорогие коллеги! Терпения, вдохновения , оптимизма, здоровья, благополучия и ЛЮБВИ вам ! https://youtu.be/8c7exW2T9uE?t=8
Комментарии
Отправить комментарий