«ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ» - երգ, խոսք՝ ՎԱՀԱՆ ԹԵՔԵՅԱՆԻ Դաշնակահար` ԱՆԱՀԻՏ ՄԵ...

Սարիղամիշի ճակատամարտ-անցյալի դասեր...
Սարիղամիշի ճակատամարտը (ռուս.՝ Сражение при Сарыкамыше; թուրք.՝ Sarıkamış Muharebesi or Sarıkamış Savaşı) Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների ամենամեծ ռազմական բախումներից է։ Ընթացել է 1914 թ. դեկտեմբերի 22-ից մինչև 1915 հունվարի 17-ը, որպես Կովկասյան արշավանքի մի մաս։ Ավարտվել է ռուսների հաղթանակով։ Թուրքերը ընտրել էին մի ռազմավարություն, որ զորքերից պահանջում էր լինել շատ շարժուն և ճիշտ պահին լինել ճիշտ տեղում։ Այս մոտեցումը տարածված էր գերմանական և ֆրանսիական մարտավարություններում Օսմանյան զորքերը, որ պատրաստ չէին ձմեռային պայմաներին Ալլահուկբեր լեռների (Allahüekber Dağları|Allahüekber mountains) մոտ ջախջախվեցին։
Ընդհանուր տեղեկություններ
Ռուսաստանը Կովկասյան ճակատը դիտարկում էր Արևելյան ճակատի նկատմամբ երկրորդական և Արևելյան ճակատը ստանում էր ռուսական ռեսուրսների մեծ մասը։
Ռուսաստանը Ղարսի բերդը Թուրքիայից հետ վերցրեց Ռուս–Թուրքական պատերազմի ընթացքում 1877 թ և վախենում էր Կովկասյան արշավանքից, որ ուղղված էր Ղարսն ու Բաթումի նավահանգիստը հետ վերցնելուն։ Օսմանյան գեներալական կազմը չնչին էր Ռուսականի համեմատ։
Կովկասյան արշավանքը Ռուսական ուժերին ջլատող նպատակ ուներ։ Պլանը համաձայնեցված էր Գերմանացի խորհրդատուներիհետ, քանի որ հաջողությունը այս տարածաշրջանում, կնշանակեր Ռուսական ուժերի դուրս բերումը Լեհական և Գալիցյան ճակատներից։ Գերմանիան աջակցում էր ռեսուրսներով և Օսմանյան 3-րդ բանակը օգտագործվում էր ճակատամարտում։Կովկասյան արշավանքի անմիջական նպատակն էր հետ վերցնել Արդվինը, Արդահանը, Ղարսը և Բաթումի նավահանգիստը։ Որպես հեռահար նպատակ, Օսմանյան ռազմական նախարար Իսմաիլ Էնվերը հույս ուներ, որ հաջողությունը կհեշտացներ բացել ճանապարհը դեպի Թիֆլիս և Կովկասյան մուսուլմանների ապստամբությունների շնորհիվ։ Մեկ այլ թուրք ավելի շուտ գերմանական ռազմավարական նպատակ էր՝ կտրել ռուսական հատվածը և միացնել իրենցածխաջրածնային պաշարներին Կասպից ծովի շրջակայքում։Անգլո-Պարսկական Նավթային միավորումը նավթի իրացման բացառիկ իրավունքներ ուներՊարսկական կայսրության տարածքում, բացառությամբ Ադրբեջանի, Գիլանի, Մազենդարանի, Ազդարաբադի և Խորասանի մարզերի։1914 թ, մինչ պատերազմը, Բրիտանական կառավարությունը միավորման հետ պայմանագրեր էր կապել, որով նրանք ապահովում էին նավատորմը նավթով։

3-րդ Բանակի շտաբը տեղակայված էր Էրզրումում Հասան Իզեթի հրամանատարության ներքո։
Ճակատամարտ
Ռազմի դաշտ
Սկզբնական զորավարժություններ, դեկտեմբեր 22–28
Հարձակում Սարիղամիշի վրա, դեկտեմբեր 29
Ծուղակ կիսաշրջանի տեսքով, Հունվար 2–3
Նահանջ, Հունվար 4–15
Գնահատական
Օպերացիա
Լուսային հետևակ
Հայեր

Հայերի և Օսմանյան կայսրության միջև հարաբերությունները 1890-ականների բազմաթիվ կոտորածներից հետո արդեն սկսել էին վատանալ։1914 թ բանակցություններ էին ընթանում Էրզրումի հայկական կոնգրեսում բանակցություններ էին ընթանում Միության և Առաջադիմության Կոմիտե (CUP) և հայ մտավորականության միջև։

1Ռուսական խրամատները Սարիղամիշի անտառներում
2Իսմաիլ Էնվերը և Օտտո ֆոն Ֆելդմանը միավորումները ստուգելիս
31914թ. ռազմական գործողությունները
4Հայ կամավորների 4-րդ գունդ տեղակայված Բարդուզի լեռնանցքում։