«ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ» - երգ, խոսք՝ ՎԱՀԱՆ ԹԵՔԵՅԱՆԻ Դաշնակահար` ԱՆԱՀԻՏ ՄԵ...

“ՀԱՅ ՄԱՅՐԸ“-ԱՐԱՄ Ա. ԿԱ­ԹՈ­ՂԻ­ԿՈՍ
...մի՛միայն ­Հա՛յ Մայ­ր ու­նե­նա­լու ­հա­մար կ՛ար­ժէ աշ­խարհ գալ…:

Մե­ր ողջ ­պատ­մու­թեա­ն ըն­թաց­քին, հայ մայ­րը հայ ժո­ղո­վուր­դին հա­մար ո՛չ մ­իայն ­դար­ձա­ծ է ­տի­պար ­մայր` իր կ­եան­քին ­մէջ ­ցո­լաց­նե­լով ­հո­գե­ւոր, բա­րո­յա­կան ­ու ազ­գա­յին սր­բա­զա­ն ար­ժէք­ներն ու առա­քի­նու­թիւն­նե­րը, ո՛չ մ­իայ­ն ա­ն ըն­տա­նի­քի­ն ամ­րա­կուռ ­սիւն­ն է ­ե­ղած ­ու իր ­զա­ւակ­նե­րուն ն­ուիր­եալ ­դաստ­ի­ա­րա­կը, այլ ­մեր ­պատ­մու­թեա­ն ա­մե­նէն ­ճա­կա­տագ­րա­կան ­պա­հե­րու­ն ի­ր օ­րի­նա­կե­լի ­վար­քա-գ­ծով, ամուր ­կեց­ուած­քով, ան­հուն ­զո­հո­ղու­թեամբ, քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քի պահ­պա­նու­թեան ու պաշտ­պա­նու­թեան, ինչ­պէս նա­ե­ւ ազ­գա­շի­նու­թեա­ն ու ­հայ­րե­նա­շի­նու­թեան սրբա­զան առա­քե­լու­թեան բե­րա­ծ ի­ր ամ­բող­ջան­ուէր ու յանձ­նա­ռու ­մաս­նակ­-ցու­թեամբ եղա­ծ է ­բարձ­րա­գոյ­ն աս­տի­ճա­նի ­յար­գանք­ի ­ար­ժան­ի ­անձ ­մը:
Բա­ռե­րը ­մարդ­կա­յին, որ­քա­ն ալ ­զօ­րե­ղ ու ­գե­ղե­ցիկ ըլ­լան, ան­զօ­ր ե­ն ար­տա­յայ­տե­լու ­հայ ­մար­դու սրտին ըն­դեր­քէն ժայթ­քող ջինջ զգա­ցում­նե­րը, ան­հուն սէրն ու խոր երախ­տա­գի­տու­թիւնը ­իր ­գո­յա­ւոր­մա­ն աղ­բիւ­րը ­ու գո­յա­տեւ­մա­ն ամ­րո­ցը ­դար­ձած ­հայ ­մօր նկատ­մամբ: Ար­դա­րեւ, զուր չէ, որ ­մե­ր ի­մաս­տուն ­ժո­ղո­վուր­դը ­ի­ր ա­մե­նէն ն­ուի­րա­կան սր­բու­թիւն­նե­րուն տ­ուա­ծ է ­մայր ­մակ­դի­րը` զա­նոնք ­կո­չե­լով ­Մայ­ր Ե­կե­ղե­ցի, Մայր ­Հա­յաս­տան, Մայր ­լե­զու…:

Ար­դա­րեւ, եթէ ­մայ­րա­կան ­սի­րոյ­ն ան­հու­նու­թիւնը, խան­դա­ղա­տան­քին ­ջեր­մու­թիւնը, նուի­րու­մի­ն ազ­նուու­թիւնը եւ ­զո­հա­բե­րու­թեան ­զօ­րու­թիւնը բնու­թագ­րած ­մակ­դիր­նե­րը, վե­րա­դիր­նե­րը, ստո­րո­գե­լի­ներն ­ու ա­ծա­կանն­նե­րը ­պահ ­մը փոր­ձեն­ք ի ­մի խըմ­բել, էջե՜ր ­կը ­լեց­ուին: Նո՛յ­նը կա­րելի ­է ­ը­սել ­հայ ­մօր ­բա­ցա­ռիկ կեր­պա­րը եւ ա­ռա­քինի ­է­ու­թիւնը փա­ռա­բա­նե­լու ն­պա­տա­կով ­յօ­րին­ուած բազ­մա­հա­րիւր բա­նաս­տեղ­ծու­թիւն­նե­րուն ու եր­գե­րուն հա­մար:
Հա­յուն հա­մար ու­րի՛շ է հայ մայ­րը, որ­պէս հա­ւատ­քի, նուի­րու­մի, կամ­քի ու սի­րոյ վա­ւե­րա­կան մարմ­նա­ցում: Բա­նաս­տեղ­ծին բա­ռե­րով`

“Թա­փա­ռե­ցայ եր­կիր­ներ, ճամ­բա­նե­րով ­շա­տ ան­ցայ,
Տե­սայ զր­կանք, տե­սայ ­ցաւ, սէ­ր ու խն­դու­մ ես ­տե­սայ,
Բայց չ­տե­սայ, չգտա­յ ո՛չ ­մէկ ­սիր­տ այն­քա­ն ա­րի,
Քու ­հոգի­իդ ­չա­փ ազ­նիւ, մա՛յ­ր ի­մ ա­նու­շ ու ­բա­րի“:

Հա­յուն ջինջ զգա­ցում­նե­րը իր մօր նկատ­մամբ հա­րա­զա­տօ­րէն նկա­րագ­րող Հա­մաս­տեղ­ի այս ­բա­ռե­րը ­կա­րելի է տա­րա­ծել ­բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րու ­հայ ­մայ­րե­րուն` սկսե­լով ­հե­թա­նոս շր­ջան­նե­րէն ­ժա­ռանգ­ուած բեղմ­նա­ւո­րու­թեա­ն ե­ւ ինք­նա­բաշ­խու­մի ­խորհր­դա­նի­շ Ա­նա­հիտ ­չաստ­ուա­ծուհի­էն, վե­ր առ­նե­լո­վ երկ­նա­յի­ն ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րով ­լու­սապ­սակ-­ուած ­պայ­ծառ ­ներ­կա­յու­թիւնը ­հայ եկե­ղեց­ւոյ սր­բու­հի­նե­րուն` հաս­նե­լու ­հա­մար ­հա­յոց ­պատ­մու­թեա­ն ամե­նա­ճա­կա­տագ­րա­կան ­պա­հե­րուն ­բախ­տո­րոշ ­պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն­ներ ս­տանձ­նած ­մեր ­թա­գու­հի­նե­րու­ն ե­ւ իշ­խա­նու­հի­նե­րուն, որոնք ­կոչ­ուե­ցա­ն Աշ­խէն ­թա­գու­հի ­եւ ­Շու­շա­նիկ ­Պահ­լա­ւու­նի, Փա­ռան­ձե­մ ու ­Սօ­սէ ­Մայ­րիկ ու մին­չեւ նոր ժա­մա­նակ­նե­րու յայտ­նի ու ան­յայտ մեր բո­լոր ան­զու­գա­կան մայ­րե­րուն:

Հայ մայ­րը հո­մա­նիշ է յա­ւի­տե­նա­կան ար­ժէք­նե­րու ու երկ­նա­տուր ար­ժա­նիք­նե­րու, գե­րա­գոյն իտ­է­ալ­նե­րու ու նուի­րա­կան ձգտում­նե­րու, վեհ առա­քի­նու­թիւն­նե­րու ու ամուր սկզբունք­նե­րու: Հայ ­մայ­րը ­պատ­ուան­դանն է մեր­ գո­յու­թեան, աղ­բիւ­րը ­մեր ­զօ­րու­թեան, միջ­նա­բեր­դը ­մե­ր ինք­նու­թեան, ներշն­չա­րա­նը ­մեր ­պայ­քա­րին:
Արդ, առանց ­հայ ­մօր ­ճա­ռա­գայ­թող ­ներ­կա­յու-­թեա­ն ե­րա՛շ­տ է ­մեր կ­եան­քը: Առանց հայ մօր մար­դա­կեր­տու­մի ու հա­յա­կեր­տու­մի առա­քե­լու­թեան ան­գո՛յն է մեր կեան­քը: Առանց ­հայ ­մօր ­յանձ­նա­ռու ­մաս­նակ­ցու­թեա­ն աղ­քա՛­տ է ­մեր կ­եան­քը:
Հայ ­մայ­րո՛վ ­հա­յը ­հայ մնաց` պատ­մու­թեան ամե­հի ալիք­նե­րուն դի­մաց:
Հայ ­մայ­րո՛վ ­հա­յը ­հա­յ է` ներ­կայ ժա­մա­նակ­նե­րու ինք­նու­թիւն ապա­կա­նող հո­սանք­նե­րուն դի­մաց:
Հայ ­մայ­րո՛վ ­հա­յը ­հա՛յ ­պի­տի մ­նայ` գա­լիք բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րու մար­տահ­րա­ւէր­նե­րուն դի­մաց:
Չմոռ­նանք եր­բեք, որ հայ ­մայ­րը եկե­ղե­ցի՛ ­դար­ձաւ, հոն ուր եկե­ղե­ցի ­չու­նե­ցանք. դպրո՛ց ­դար­ձաւ, հոն ուր դպ­րոց ­չու­նե­ցանք. հայ­րե­նի՛ք ­դար­ձաւ, երբ ­հայ­րե­նիք ­չու­նե­ցանք:
Նո՛յ­նը կոչ­ուած է ըլ­լալ հայ մայ­րը այ­սօր ու միշտ: Ա՛յս է հայ մօր հա­րա­զատ կո­չու­մը:
Բի՜ւր ­յար­գանք ­հայ ­մայ­րե­րուն:

Աղօ­թա­րար`
ԱՐԱՄ Ա. ԿԱ­ԹՈ­ՂԻ­ԿՈՍ